Шүлэг уншихаас илүү тайтгарал гэж амьдралд байдаг болов уу? Борхэсийн шүлгийг яг бичигдсэнээр нь харж, өөрийнхөөрөө дуудваас, нэг л сонин ид шидийн гэмээр тайвшрал төрөх нь түвд тарни мэт. Тэгээд заримаас нь Уильям Стэнли Мёрвины орчуулгад дулдуйдан монголчилж баяслаа:
ҮХЭЛД ХАЛАГЛАХУЙ
Дурсан санахаас ч, найдахаас ч ангижирчээ,
Хязгааргүй,хийсвэр, этгээд зөгнөл шиг,
Дулаан амьсгалаа эгнэгт хураасан цогцос:
Үхэл хэмээгч энэ ажээ.
Шид увдисын бурхан саваадчихсан аятай
Шинж төрхөө тэр нэгмөсөн гүвжээ.
Талийгаач одоо хаана ч хэн ч биш,
Та бидний ертөнцөд эзгүй хаягдал төдийхөн.
Хөөрхийд ганц өнгө, тасалданги авиа ч үлдээлгүй,
Хүүрийг нь бид юу ч үгүй цөлмөжээ:
Эндхийн хашааг нүд нь ахиад олж харахгүй,
Итгэл найдвар нь түүний замыг тосохгүй.
Бодох сэтгэх бүхнийг маань яг ижилхэн
Бодож байж магадгүй ч, ойшоогдохгүй.
Өдөр шөнийн нандин эрдэнэсийг бид
Өөр зуураа л, хулгай мэт сэм хуваалцмуй.
АМИА ХОРЛОХУЙ
Шөнийн гүнд өнчин од үлдэхгүй.
Шөнө өөрөө ч үлдэхгүй.
Намайг үхэхэд, тэвчишгүй ертөнцийн тээр дарамт
Надтай цуг адилхан л нүд анина.
Үхлээрээ би цац суваргуудыг, тив дэлхийг,
Үнэт зүүлт, танил төрхүүдийг ч ул мөргүй арчина.
Өдий болтол зузааран хуралдсан
Өнгөрсөн цагийг ч баллан арилгана.
Үүх түүхийг би тоос болгож, хумхийн тоосыг ч үтэр замхраана.
Өнөө би сүүлчийн удаа нар шингэхийг харж байна.
Орчлон дээр эцсийн шувуу жиргэхийг чагнаж сууна.
Орхиж хэнд ч гэрээслэх юу ч надад алга.
ҮЗЭГ НЭГТЭН
Тэд намайг цовдлоно. Тэлж хадах юм байх.
Тэгээд гарт минь аяга бариулна. Хор юм гэнэ ээ.
Тэд намайг мэхэлнэ. Худал яриулах санаатай.
Тэгээд амьдаар минь шатаана. Тамыг мэдрүүлэх нь ээ.
Агшин хором бүрийг би сүслэн талархах ёстой.
Аливаа юм бүгд – намайг тэжээх хүнс.
Мөрөн дээр дарах хорвоогийн үнэн. Басамж доромж, баясал зугаа.
Мөхөөн тарчлаагч бүхнийг би ухаарч зөвтгөх учиртай.
Аз, эз хоёр энд ямар ч хамаагүй.
Анхнаасаа л яруу найрагч төрснийх минь.
Зохиогч шүтэлцээт гурван роман болох "Илбэ зэрэглээ", "Арван зүүдний өр", "Цуурайнаас төрөгсөд" бүтээлүүдээ нэгтгэсэн хувилбар. Бас "Илбэ зэрэглээ" роман дотор цухас гараад, тайзан дээр тоглогдож буйгаар дурдагдаад өнгөрдөг "Үхсэн хүний амьдрал" жүжиг энэ хэвлэлд бүрнээрээ багтсан байна. Нэг л гар бичмэл тойрсон, элдэв янзын үйл явдлууд эхлэлээрээ ч, төгсгөлөөрөө ч зангилагдсан, орооцолдоон хэлхээ нь чухамдаа Чингис хаан, түүний эцэг нэгт ах Бэгтэрийн тухай ямар нэгэн нууцлаг романы тухай санаагаар холбогдсон, гэвч энэ л гурван романыг хооронд нь хамаатуулаад буй тэр л гар бичмэл нь ерөөсөө хаа ч байхгүй, тийм л сэжүүрээр бүтээгдсэн зохиол. Эхний романд уг зохиолыг сэдэж бичсэн зохиогч өөрөө гар бичмэлээ шатаачихав. Удаахь романд тэр шатаагдсан зохиолд нэгэн франц хүний бичсэн тайлбарыг олж авсан нэгэн мөнөөх зохиолыг сэргээн бичээд, эцэст нь мөн л шатаачихав. Гутгаар романд эхний романы зохиолчийн хүү, хоёр дахь романы судлаач нар уулзалдаж, судлаач хүүгээс нь өөрийнхөө мөнөөх зохиолын тухай таамаглал алдаатай байсныг олж харна. Тэгээд энэ гар бичмэлийн нууцад мухардсандаа ч юм уу, эсвэл зохиогчийн өөр нэг роман болох "Бөөгийн домог"-т өгүүлдэгчлэн бүтэлгүй дурлалаас ч болсон уу, Байгал нуурын бөглүү арал руу яваад долоон жил сураг тасардаг. Гэхдээ "Гурамсан цадиг" зөвхөн эдгээр хүмүүсийн тухай ч зохиол биш. Энд маш олон үймрэл, дотоод ертөнцийн хямрал, бас бясалгал, амьдралын тухай эргэцүүлэл, бидэнтэй өдөр тутам таардаг олон янзын учрал тохиол, хайр дурлал, цөхрөл мухардал бий. Хэрэв энэ номын дараа үргэлжлүүлээд "Бөөгийн домог"-ийг унших юм бол, зохиогч бүр дөрөмсөн цадиг биччихсэн ч юм шиг сэтгэгдэл төрөх вий.
http://en.wikipedia.org/wiki/Song_of_Songs#References_in_film
"Сонгодог утга зохиолын өлгийн дэргэд Хомэр, шарилын дэргэд Борхэс зогсч байлаа. Хоёр, аугаа их сохор..." гэж Аргентины энэ суут зохиолчийг нас барахад дэлхий дуу алджээ. Постмодернист утга зохиолын түүчээ болсон их бичээчийн хамгаас шилдэг өгүүллэгүүд монгол хэлээр гарсан нь энэ. Г.Аюурзанаас нэгэнтээ хамгийн дуртай зохиолчоо нэрлэнэ үү гэхэд "Монтэнь, Фолкнер, Сартр, Борхэс" хэмээсэн нь бий. Ийнхүү тэрээр хамгийн дуртай зохиолчдоосоо нэг нэг түүвэр эх хэл рүүгээ орчуулж хэвлүүллээ.
Хөгжүүлэгч: BAACHKA, Source: BaA4ka v2.5