Шүлэг уншихаас илүү тайтгарал гэж амьдралд байдаг болов уу? Борхэсийн шүлгийг яг бичигдсэнээр нь харж, өөрийнхөөрөө дуудваас, нэг л сонин ид шидийн гэмээр тайвшрал төрөх нь түвд тарни мэт. Тэгээд заримаас нь Уильям Стэнли Мёрвины орчуулгад дулдуйдан монголчилж баяслаа:
ҮХЭЛД ХАЛАГЛАХУЙ
Дурсан санахаас ч, найдахаас ч ангижирчээ,
Хязгааргүй,хийсвэр, этгээд зөгнөл шиг,
Дулаан амьсгалаа эгнэгт хураасан цогцос:
Үхэл хэмээгч энэ ажээ.
Шид увдисын бурхан саваадчихсан аятай
Шинж төрхөө тэр нэгмөсөн гүвжээ.
Талийгаач одоо хаана ч хэн ч биш,
Та бидний ертөнцөд эзгүй хаягдал төдийхөн.
Хөөрхийд ганц өнгө, тасалданги авиа ч үлдээлгүй,
Хүүрийг нь бид юу ч үгүй цөлмөжээ:
Эндхийн хашааг нүд нь ахиад олж харахгүй,
Итгэл найдвар нь түүний замыг тосохгүй.
Бодох сэтгэх бүхнийг маань яг ижилхэн
Бодож байж магадгүй ч, ойшоогдохгүй.
Өдөр шөнийн нандин эрдэнэсийг бид
Өөр зуураа л, хулгай мэт сэм хуваалцмуй.
АМИА ХОРЛОХУЙ
Шөнийн гүнд өнчин од үлдэхгүй.
Шөнө өөрөө ч үлдэхгүй.
Намайг үхэхэд, тэвчишгүй ертөнцийн тээр дарамт
Надтай цуг адилхан л нүд анина.
Үхлээрээ би цац суваргуудыг, тив дэлхийг,
Үнэт зүүлт, танил төрхүүдийг ч ул мөргүй арчина.
Өдий болтол зузааран хуралдсан
Өнгөрсөн цагийг ч баллан арилгана.
Үүх түүхийг би тоос болгож, хумхийн тоосыг ч үтэр замхраана.
Өнөө би сүүлчийн удаа нар шингэхийг харж байна.
Орчлон дээр эцсийн шувуу жиргэхийг чагнаж сууна.
Орхиж хэнд ч гэрээслэх юу ч надад алга.
ҮЗЭГ НЭГТЭН
Тэд намайг цовдлоно. Тэлж хадах юм байх.
Тэгээд гарт минь аяга бариулна. Хор юм гэнэ ээ.
Тэд намайг мэхэлнэ. Худал яриулах санаатай.
Тэгээд амьдаар минь шатаана. Тамыг мэдрүүлэх нь ээ.
Агшин хором бүрийг би сүслэн талархах ёстой.
Аливаа юм бүгд – намайг тэжээх хүнс.
Мөрөн дээр дарах хорвоогийн үнэн. Басамж доромж, баясал зугаа.
Мөхөөн тарчлаагч бүхнийг би ухаарч зөвтгөх учиртай.
Аз, эз хоёр энд ямар ч хамаагүй.
Анхнаасаа л яруу найрагч төрснийх минь.
2010 оны З-р сард анх хэвлэгдсэн энэ романаа бичихийн тулд зохиогч гурван жил дараалан Байгал нуурын Ольхон арал руу явжээ. Эртнээс монгол угсаатны умард хэсгийнхний бөө мөргөлийн ариун дагшин газар байсан уг арлын тухай тэрээр: "Их далайн дундах бяцхан тал нутаг. Одод энд тодоос тод цацарч, домог зүүдлэгддэг..." гэж бичсэн бий.
Романд нэгэн халх залуу Байгал нуурын арал дээр суудаг бөөтэй танилцан, дэргэд нь долоон жилийг өнгөрөөж байгаа тухай өгүүлнэ. Жил бүрийг нэг онцлог явдлаар төлөөлүүлсэн бөгөөд энэ зохиол 7 бүлэгтэй. Бүлгүүдийн нэрийг танд сонирхуулъя: 1. "Онгодын тоос", 2. "Хийсвэр модны сүүдэр", 3. "Хэнгэрэгийн амь", 4. "Тэнгэрт агч гэргий", 5. Бурхан хадны ордон", 6. "Харанхуйн орны тайлга", 7. "Алдагдсан сүнсний эрэлд".
Роман олон домог яриа агуулсан, буриад ястаны үүх түүхийн сэдвийг нэлээд эмзэг талаас нь хөндсөн, бас хүний сэтгэлийн үймээн зөрчилдөөний аясыг илэрхийлсэн, сэтгэлгээний бүтээл юм.
Зохиогч энэ номоороо "Алтан өд", "Гоо марал" шагналууд хүртжээ.
"Дэлхийн сонгомол яруу найраг: Сапфо-гоос Жэймс Тэйт хүртэл" хэмээх энэхүү антологт сонгодог, модерн, постмодерн чиглэлийн гол чухаг яруу найрагчдын бүтээл 300 орчим шүлэг монгол хэлээр орчуулагдан орсон бий. Эртний яруу найргийг Сапфогоор эхлүүлсэн нь уг номын зарчим туульсын яруу найрагт бус, уянгын яруу найрагт түлхүү анхаарал хандуулсаны гэрч болно. Энд орсон яруу найрагчдын дотор өдгөө амьд сэрүүн яваа Робэрт Хаас, Жон Эшбэри, Жэймс Тэйт, Воул Шоинка зэрэг өнөөдрийн яруу найрагт үзэгдэл болсон нэрүүд ч, ХХ зууны домог болсон Т.С.Элиот, Уоллс Стивэнс, Эзра Паунд зэрэг сэтгэлгээний их тугчид ч, шинэ яруу найргийг үүсгэлцсэн Уолт Уитмэн, Эмили Дикинсон, хэзээ ч хуучрашгүй Бодлэр, Борхэс, Лорка, Малармэ, мөнхийн яруу найрагчид болох Башё, Ли Бай гээд яруу найраг гэж юу болохыг мэдэхийг хүссэн хэн бүхний заавал танилцах ёстой суу билигтнүүд багтжээ.
Хөгжүүлэгч: BAACHKA, Source: BaA4ka v2.5