Мэдээ
Г.Аюурзанын шилмэл ба шинэ шүлгүүд ном болж гарав
БЯСАЛГАЛ
 
Гэрэл асч унтрах хов хоосон өрөө.
Гэгээрсэн сүнсний хязгааргүй аян.
Энэ цонхыг нэвтлээд гаръя.
Эргээд цонхоо нэвтлээд оръё.
Гарах орох, ирэх одох, төрөх үхэх,
Гадаа дотор ялгаагүйг танья.
Гэрэл асна. Хов хоосон өрөө.
Гэрэл унтарна. Дүв дүүрэн харанхуй.
 
Өрөөнд урсч орох, өрөөнөөс гарах,
Үнэндээ бол хаа сайгүй орших
Тэр бүхий л зүйлс далавч минь болно.
Тэнгэр мэт уудам хязгаар эхэлнэ.
Хараацай цогтой цучил зуугаад
Хажуугаар зөрөн доош шунгана.
Хар багаасаа л мэдэх домог минь:
     -Хараацай, сайн яваарай!
 
Газарт сүвэгчээр нь хатгасан зүүн дээр
Ганц ширхэг арвай онож бууна.
Эргэн тойронд нь солонго татаж,
Эртний гэгэлгэн аязыг хэн нэгэн хуучирдана.
Хамрын самсаа борхирч, буцмаар.
Харанхуйд цонхны маань гэрэл үзэгдэнэ. 
Гэвч,
Ер бусын нэгэнтэй учрах бүдэгхэн итгэл
Ертөнцийн чинад руу дуудна.
 
Үүлэнд орой нь шургасан сүмийн
Үүдийг хаагаад манан тунарчээ.
Өр зүрхээр минь хөгжимдөцгөөгөөд,
Өө, энд бүжиглэцгээж байна!
-Сүмд бүжиглэх нь мөргөл үйлдэхийн адил.
Сүслэх ч, залбирах ч шаардлага үгүй,
Зүгээр л наад хөгжимдөө сэл! хэмээн
Зүүдний хэлээр хэн нэгэн шивнэнэ.
 
Ингээд л сүнс алс ирээдүйд хүрлээ,
Охин нь хэн нэгэнд дурлачихжээ.
Бусдыг хайрлана гэдэг юутай аймшигтай,
Буцааж болшгүй аз жаргал билээ!
-Одоохондоо чамд аав чинь хэрэггүй. 
Гэвч нэг л өглөө
Олон зүйлээс сэрдгийн адил дурлалаас ч сэрнэ.
Сэрэхэд чинь чамайг гэх хүн,
Сэтгэлээ чиний төлөө урах хүн эцэг чинь л…
 
Хэлэгдэх үгсийнхээ араас халиахуй
Хэн нэгний харц цоргиж мэдрэгдэв.
Хэзээнээсээ л цоргисоор байсан...
Цоргих эрхшээлээс нь хэзээ ч гаршгүй...
-Хэн бэ? Сүмээс нааш дагаа юу?
Хэдүй болтол дагах гээв?
-Үгүй дээ, Тэр чамайг дагуулж ширтээгүй,
Үнэндээ чи л харцны нь үзүүрт уяатай…
 
Нисч яваа гэсэн чинь Тэр л
Нислэг гэж бодохыг чамд зөвшөөрснийх.
Оллоо гэсэн бүхэн чинь Түүний зэхсэн бэлэг.
Очлоо гэсэн бүхэн чинь Түүний эвхсэн зам.
Мэдлээ гэсэн бүхэн чинь Түүний л сануулсан нь.
Үзлээ гэсэн бүхэн чинь Түүний л харуулсан нь.
Бүлээхэн өндөг гарт чинь тэмтрэгдэв үү?
Бүх учрыг ол гэж Тэр л дохиолсон хэрэг…
 
Үнэхээр л ямар нэгэн зүйл гараас алдуураад, 
Өнхөрсөөр, бүхий л ертөнцөө эргэлдүүлээд,
Эргэлдэн хөрвөсөн тэмүүллийнхээ хүчээр
Эрчээ аваад, юуг ч юм бэ мөргөх шиг.
Ихэнх өндөг гаднаасаа тоншуулж
Идэгдэхийн тулд хагардаг ч гэлээ,
Энэ өнхрөгчийн дотоод гэрэлд
Ид шидийн нислэг бэлтгэгдэж байх шиг.
 
Охины минь инээмсэглэл миний алган дээр
Цэцэг мэт дэлбээлээд төөнөлөө.
Орчлон мэт нууцлаг өндөгний гүнд 
Бясалгал мэт зүрх догдлон цохиллоо.
Одоохондоо дөнгөж л чичирч буй далавчаа
Гэнэтхэн дэлгээд тэр наран зүг нисэх вий.
Одоохондоо гэрэлтэй, энэ л хоосон өрөө...
Гэрэл унтарна. Тэгш дүүрэн харанхуй…
 
                                     2010.12.15-18. Wonju.
 
Шинэ ном

Зохиогч шүтэлцээт гурван роман болох "Илбэ зэрэглээ", "Арван зүүдний өр", "Цуурайнаас төрөгсөд" бүтээлүүдээ нэгтгэсэн хувилбар. Бас "Илбэ зэрэглээ" роман дотор цухас гараад, тайзан дээр тоглогдож буйгаар дурдагдаад өнгөрдөг "Үхсэн хүний амьдрал" жүжиг энэ хэвлэлд бүрнээрээ багтсан байна. Нэг л гар бичмэл тойрсон, элдэв янзын үйл явдлууд эхлэлээрээ ч, төгсгөлөөрөө ч зангилагдсан, орооцолдоон хэлхээ нь чухамдаа Чингис хаан, түүний эцэг нэгт ах Бэгтэрийн тухай ямар нэгэн нууцлаг романы тухай санаагаар холбогдсон, гэвч энэ л гурван романыг хооронд нь хамаатуулаад буй тэр л гар бичмэл нь ерөөсөө хаа ч байхгүй, тийм л сэжүүрээр бүтээгдсэн зохиол. Эхний романд уг зохиолыг сэдэж бичсэн зохиогч өөрөө гар бичмэлээ шатаачихав. Удаахь романд тэр шатаагдсан зохиолд нэгэн франц хүний бичсэн тайлбарыг олж авсан нэгэн мөнөөх зохиолыг сэргээн бичээд, эцэст нь мөн л шатаачихав. Гутгаар романд эхний романы зохиолчийн хүү, хоёр дахь романы судлаач нар уулзалдаж, судлаач хүүгээс нь өөрийнхөө мөнөөх зохиолын тухай таамаглал алдаатай байсныг олж харна. Тэгээд энэ гар бичмэлийн нууцад мухардсандаа ч юм уу, эсвэл зохиогчийн өөр нэг роман болох "Бөөгийн домог"-т өгүүлдэгчлэн бүтэлгүй дурлалаас ч болсон уу, Байгал нуурын бөглүү арал руу яваад долоон жил сураг тасардаг. Гэхдээ "Гурамсан цадиг" зөвхөн эдгээр хүмүүсийн тухай ч зохиол биш. Энд маш олон үймрэл, дотоод ертөнцийн хямрал, бас бясалгал, амьдралын тухай эргэцүүлэл, бидэнтэй өдөр тутам таардаг олон янзын учрал тохиол, хайр дурлал, цөхрөл мухардал бий. Хэрэв энэ номын дараа үргэлжлүүлээд "Бөөгийн домог"-ийг унших юм бол, зохиогч бүр дөрөмсөн цадиг биччихсэн ч юм шиг сэтгэгдэл төрөх вий.

http://en.wikipedia.org/wiki/Song_of_Songs#References_in_film

"Сонгодог утга зохиолын өлгийн дэргэд Хомэр, шарилын дэргэд Борхэс зогсч байлаа. Хоёр, аугаа их сохор..." гэж Аргентины энэ суут зохиолчийг нас барахад дэлхий дуу алджээ. Постмодернист утга зохиолын түүчээ болсон их бичээчийн хамгаас шилдэг өгүүллэгүүд монгол хэлээр гарсан нь энэ. Г.Аюурзанаас нэгэнтээ хамгийн дуртай зохиолчоо нэрлэнэ үү гэхэд "Монтэнь, Фолкнер, Сартр, Борхэс" хэмээсэн нь бий. Ийнхүү тэрээр хамгийн дуртай зохиолчдоосоо нэг нэг түүвэр эх хэл рүүгээ орчуулж хэвлүүллээ.