Туулай жилийн намар, өвөл бичигдээд уншигчдын гар дээр очиж буй шинэ романы нэр “Шүгдэн”. Энэ бол өнөө цагт Буддын шашны ертөнцөд ихээхэн маргаан тарьж буй нэгэн өвөрмөц шүтээний нэр бөгөөд уг шүтээнийг Шарын шашны тэргүүн XIV Далай лам хориглосон нь олон учир битүүлэг маргаан, оньсогыг дагуулсан аж.
Монголчуудын сайн мэдэх Гүмбум хийдэд нэгэн лам учир битүүлгээр амиа алдаж, хэргийг мөрдөхөд оролцохоор Өвөрмонголоос нохойн албаны монгол цагдаа томилогдон очиж буйгаар зохиолын үйл явдал эхэлнэ. Гэвч Хойд хятад даяар алдартай мөрч нохой нь ажлаа ч гүйцэтгэж амжилгүй мөн л учир битүүлгээр үхдэг. Золгүй явдлын ул мөр бараг л замхарч байх үед өвөрмонгол цагдаа өөрийн эрхгүй мөнөөх хэрэгтэй хутгалдаж, бүр хувиараа мөрдөж эхэлдэг бөгөөд энэ зуураа өвөг дээдсийнхээ шүтэж ирсэн Бурханы шашны талаархи олон зүйлийг ойлгож ухаардаг. Учир битүүлгээр амиа алдсан лам Шүгдэн сахиус тахидаг байсан нь уг романы нэр болсон бөгөөд түвдээр энэ үг "баригч" хэмээсэн утгыг агуулдаг нь давхар ёгт бэлгэдлийн санааг ч агуулжээ.
Зохиол ерөнхийдөө Хятад дахь монголчуудын хувь заяа, лам нарын сахил санваар өнөө цагийн ёс сурталтай хэрхэн зөрчилдөн самуурч буй, шашин ч бас дотроо үзэл бодлын хувьд туйлшралд автан, сүсэгтнүүдийн дунд үл ойлголцол үүсгэж буй, их гүрний бодлогын золиос болсон жижиг үндэстнүүд үлдэхийн тулд цөхрөлтгүй тэмцэвч хэрхэн хүчин мөхөсдөж буй тухай өгүүлнэ. Монгол үндэстний таслагдал хэрчигдлийн сэдэв энэ романы дэвсгэр өгүүлэмж болжээ.
Зохиогч энэхүү романыхаа өмнө “Ажиа гэгээнд зориулав” хэмээсэн байх бөгөөд Хөхнуураас тодорсон энэ монгол гэгээн бол Далай ламаас хойш социализмын хил хязгаарыг гэтлэн (АНУ-д) дүрвэж гарсан шарын шашны хамгийн том мяндагтан билээ.
"Дэлхийн сонгомол яруу найраг: Сапфо-гоос Жэймс Тэйт хүртэл" хэмээх энэхүү антологт сонгодог, модерн, постмодерн чиглэлийн гол чухаг яруу найрагчдын бүтээл 300 орчим шүлэг монгол хэлээр орчуулагдан орсон бий. Эртний яруу найргийг Сапфогоор эхлүүлсэн нь уг номын зарчим туульсын яруу найрагт бус, уянгын яруу найрагт түлхүү анхаарал хандуулсаны гэрч болно. Энд орсон яруу найрагчдын дотор өдгөө амьд сэрүүн яваа Робэрт Хаас, Жон Эшбэри, Жэймс Тэйт, Воул Шоинка зэрэг өнөөдрийн яруу найрагт үзэгдэл болсон нэрүүд ч, ХХ зууны домог болсон Т.С.Элиот, Уоллс Стивэнс, Эзра Паунд зэрэг сэтгэлгээний их тугчид ч, шинэ яруу найргийг үүсгэлцсэн Уолт Уитмэн, Эмили Дикинсон, хэзээ ч хуучрашгүй Бодлэр, Борхэс, Лорка, Малармэ, мөнхийн яруу найрагчид болох Башё, Ли Бай гээд яруу найраг гэж юу болохыг мэдэхийг хүссэн хэн бүхний заавал танилцах ёстой суу билигтнүүд багтжээ.
Уг түүвэр 2009 онд гарчээ. "Бүтээл" хэсэгт буй "Миний дургүй сарууд" бол энэхүү номд орсон шүлэг болно.
Г.Аюурзана урьд нь яруу найргийн төрлөөр "Балчир шүлгүүд" (1995), "Ганцаар цайвар навч" (1995), "Цаг хугацаа амсхийх зуур" (1998), "Эр сэтгэл" (2001), "Философийн шүлгүүд" (2001), "Non Plus Ultra" (2005) түүврүүд хэвлүүлжээ.
Хөгжүүлэгч: BAACHKA, Source: BaA4ka v2.5