Бүтээл
Тэнгэрт үлдсэн шувууны мөр...
ПЕТУШКИ

 

                Түүнийг чухам хаашаа явсныг би мэдээгүй. Курский вокзалын зам дээр, хариугүй хөдлөх гэж байгаа цахилгаан галт тэргэнд цангасан амаар шунамгайхан үнсэлцээд л салсан. Шар үстэй бүсгүйчүүлд хар савхин хүрэм гойд зохьдог. Тэр шаргал үсэнд би их л хоргодсон сон.

                Нэрийг нь ч мартчихжээ. Харин зогсоолын тавцангаар уруудан буцаж явахдаа хот хоорондын цахилгаан галт тэрэгний чиглэл заасан самбарт “Петушки” хэмээх өртөөний нэрийг бусдаас илүү тод, том үсгүүдээр бичсэнийг харж билээ.

              Тэр Петушки руу яваагүй байх л даа. Хаа ч билээ, нэг театрт Венедикт Ерофеевын зохиолоор “Москва-Петушки” гэсэн жүжиг тавьж буй тухай зарлал харснаа гэнэт санаж,

                -Өө, Петушки гэдэг чинь Москва орчмын нэг суурингийн нэр байх нь гэж тэгэхэд бодсон юм.

                Мартчихжээ. Тийм ч болоод гэнэт саналаа. Хэзээ нэгэн цагт, ингээд яг унтахын даваан дээр, нойр хүрч байх үед гэнэтхэн санагдах, одоо бол таг мартагдчихсан хичнээн учрал цээжний гүнд нуугдан бий бол?

 

                Тэр охин шар үстэй, хар савхин хүрэмтэй, тоонолжин хээт торон оймстой байв. Гудамжны урт модон сандал дээр, өвдгөө тэвэрчихээд, согтуу унтаж байсан юм.

                Сэрээд над руу нойрмог, будагтай зовхио нээж харснаа ичингүйрэн инээмсэглэж билээ.

                -Чи даарахгүй байна уу? гэж би хөл рүү нь зааж асуусан.

                -Үгүй.

                Бүх л шөнөжин бид чухам хаагуур явсныг ч мартчихжээ. Түүний нэрийг цасан дээр монгол үсгээр бичиж үзүүлэхэд, тэр маш их баярлаж, миний бичсэнийг ахин ахин дуурайж цасан дээр зурсан сан. Надад ч, түүнд ч цаас үзэг байгаагүй. Харин ямар нэрийг цасан дээр бичиж байснаа би одоо мартжээ.

                Надад гурав, түүнд таван рубль, бас хэн хэнд маань нэлээд хэдэн задгай зоос байсан ч, бидэнд ороод суучих газар олдоогүй юм.

                Гэнэтхэн чанга хөгжим дуугарсан машин ойролцоо ирж зогсов. Нэлээд удсанаа, дотроос нь учиргүй бүдүүлэг хар үгсээр хашгиралдсан гурван залуу гарч ирээд бидний зүг гүйлддэг байгаа. Охин даарч хөрсөн нарийхан хуруунуудаар гараас минь шүүрээд, бид хажуугийн байшин руу ухасхийж, ашгүй ажиллаж байсан цахилгаан шатанд оров. Лав арван гурав дөрвөн давхарт гарсан байх. Тэгээд шатыг дөрвөн давхар тийш буцаалаа.

                Тав зургаан минут лав болсоон.

                Удалгүй, чанга хөгжимтэй машин чимээгүй шөнийн гүнд дугуйгаа хяхтнуулан хөдлөх нь сонстов. Хөгжмөөр нь “Ace of Base” хамтлагийн, тэр үед ихэд түгж байсан “All That She Wants” хэмээх дуу явна. Бид инээлдэж дууг даган аялсан сан.

                Харанхуйд бид цаг хэртэй тэврэлдэн суугаад, гадагш гарахад гэгээ орж байлаа. Ийн тэврэлдэн суух үедээ би гараа нуруу руу нь оруулж нэг хачирхалтай зүйлийг тэмтэрч үзсэн юм.

                -Энэ юу вэ?

                -Далавч.

                Үнэхээр л багадаа Майн баяраар нисгэж байсан тагтааны далавчирхуу хос зүйл тэмтрэгдсэн нь бүлээхэн, амьсгалынх нь аясаар үл мэдэг хөдөлж байв. Гэхдээ мөнөөх далавч мэт зүйл тагтааных шиг жижигхэн тул эзнээ нисгэж яавч хүчрэмгүй санагдсан. Хэдийгээр ер бусын зүйл боловч надад өдтэй ширүүн далавчийг бус, охины нурууны торгомсог зөөлөн арьсыг илэх нь илүү таалагдаж байсан.

                Дараа нь би түүнийг вокзал руу хүргэн өгч, таксины жолоочид гурван рублиэ өгөв. Өглөөний эхний цахилгаан галт тэрэгний хүйтэн сандал дээр бид зэрэгцэн суугаад, цангасан амаар үнсэлцэж эхэлмэгц л галт тэрэг түрхийн хөдөлсөн юм. Би ч бушуухан гүйж цардмал перрон руу үсэрлээ.

Шинэ ном

Зохиогч шүтэлцээт гурван роман болох "Илбэ зэрэглээ", "Арван зүүдний өр", "Цуурайнаас төрөгсөд" бүтээлүүдээ нэгтгэсэн хувилбар. Бас "Илбэ зэрэглээ" роман дотор цухас гараад, тайзан дээр тоглогдож буйгаар дурдагдаад өнгөрдөг "Үхсэн хүний амьдрал" жүжиг энэ хэвлэлд бүрнээрээ багтсан байна. Нэг л гар бичмэл тойрсон, элдэв янзын үйл явдлууд эхлэлээрээ ч, төгсгөлөөрөө ч зангилагдсан, орооцолдоон хэлхээ нь чухамдаа Чингис хаан, түүний эцэг нэгт ах Бэгтэрийн тухай ямар нэгэн нууцлаг романы тухай санаагаар холбогдсон, гэвч энэ л гурван романыг хооронд нь хамаатуулаад буй тэр л гар бичмэл нь ерөөсөө хаа ч байхгүй, тийм л сэжүүрээр бүтээгдсэн зохиол. Эхний романд уг зохиолыг сэдэж бичсэн зохиогч өөрөө гар бичмэлээ шатаачихав. Удаахь романд тэр шатаагдсан зохиолд нэгэн франц хүний бичсэн тайлбарыг олж авсан нэгэн мөнөөх зохиолыг сэргээн бичээд, эцэст нь мөн л шатаачихав. Гутгаар романд эхний романы зохиолчийн хүү, хоёр дахь романы судлаач нар уулзалдаж, судлаач хүүгээс нь өөрийнхөө мөнөөх зохиолын тухай таамаглал алдаатай байсныг олж харна. Тэгээд энэ гар бичмэлийн нууцад мухардсандаа ч юм уу, эсвэл зохиогчийн өөр нэг роман болох "Бөөгийн домог"-т өгүүлдэгчлэн бүтэлгүй дурлалаас ч болсон уу, Байгал нуурын бөглүү арал руу яваад долоон жил сураг тасардаг. Гэхдээ "Гурамсан цадиг" зөвхөн эдгээр хүмүүсийн тухай ч зохиол биш. Энд маш олон үймрэл, дотоод ертөнцийн хямрал, бас бясалгал, амьдралын тухай эргэцүүлэл, бидэнтэй өдөр тутам таардаг олон янзын учрал тохиол, хайр дурлал, цөхрөл мухардал бий. Хэрэв энэ номын дараа үргэлжлүүлээд "Бөөгийн домог"-ийг унших юм бол, зохиогч бүр дөрөмсөн цадиг биччихсэн ч юм шиг сэтгэгдэл төрөх вий.

http://en.wikipedia.org/wiki/Song_of_Songs#References_in_film

"Сонгодог утга зохиолын өлгийн дэргэд Хомэр, шарилын дэргэд Борхэс зогсч байлаа. Хоёр, аугаа их сохор..." гэж Аргентины энэ суут зохиолчийг нас барахад дэлхий дуу алджээ. Постмодернист утга зохиолын түүчээ болсон их бичээчийн хамгаас шилдэг өгүүллэгүүд монгол хэлээр гарсан нь энэ. Г.Аюурзанаас нэгэнтээ хамгийн дуртай зохиолчоо нэрлэнэ үү гэхэд "Монтэнь, Фолкнер, Сартр, Борхэс" хэмээсэн нь бий. Ийнхүү тэрээр хамгийн дуртай зохиолчдоосоо нэг нэг түүвэр эх хэл рүүгээ орчуулж хэвлүүллээ.